» دشتی
گام دشتی با شور تفاوتی ندارد ولی نوت اصلی یا شاهد آن درجه پنجم گام شوراست كه در نهایت هنگام فرود روی تونیك و درجه اول گام شورمی آید و حالت شور را تداعی مینماید. دشتی یكی از زیباترین متعلقات دستگاه شور و آوازی است حزین و غم انگیز و دردناك ولی در عین حال لطیف و ظریف است و میتوان آنرا آواز چوپانی ایران نامید. در میان اغلب ملل اهالی دشت های خرم و نقاط خوش آب و هوا آهنگهایی مخصوص بخود دارند كه بنابر احتیاج مطابق ذوق آنها بوجود آمده است، آواز دشتی را هم میتوان آواز چوپانی یا روستایی ایران نامید و شاید اصل آن ازناحیه دشتی ودشتستان واقع در استان فارس باشد. در قسمت شمال ایران بخصوص در سواحل جنوبی بحر خزر (مازندران و گیلان) این آواز تغییر شكل مختصری داده و بصورت نغمه گیلكی در آمده است و اهالی گیلان در خواندن این نغمه مهارت غریبی به خرج میدهند و تأثیری شدید در شنونده ایجاد میكنند. خلاصه دشتی نمونه ای است از زندگی ساده و بی آلایش و اخلاق پاك و احساسات ساده طبیعی كه در عین سادگی گاه چنان مؤثر و غم انگیز است كه شنونده را بی اختیار به فكر و اندیشه و ساده زیستی دعوت مینماید.
نكته: بخاطر داشته باشید لفظ دستگاه فقط در مورد آوازهای بزرگ كه همان هفت دستگاه اصلی میباشد خطاب می گردد و متعلقات دستگاهها یعنی ابوعطا و بیات ترك و افشاری و دشتی كه وابسته به شور است و بیات اصفهان كه وابسته به همایون میباشد با لفظ نفمع یا آواز یا مایه خطاب می گردد و بكار بردن واژه دستگاه در مورد آنها نادرست است..