مقام سه گاه چنانكه از اسم آن برمیآید از نغمات قدیم موسیقی ایران بوده زیرا كلمات یگاه و دوگاه و سه گاه و چهار گاه و پنجگاه در كتابهای قدیم موسیقی ما مذكور است. بعضی هم تصور میكنند این آواز مخصوص تركهاست. از طرف دیگر آواز سه گاه میان اهالی آذربایجان و قفقاز متداول است و تركها در خواندن این آؤاز بیشتر مهارت بخرج میدهند و حزن و اندوه بیشتری در موقع اجرای این آواز در شنوندگان ایجاد میكنند. ولی فارسی زبانها آواز سه گاه را طوری دیگر میخوانند شاید محزون و غم انگیزتر، سه گاه دستگاهی است تا حدودی حزن آور و غم انگیز، از راز و نیاز عاشقان هجران كشیده و از بدبختی و بیچارگی بی نوایان و ضعیفان گفتگو میكند. بخوبی میتوان دریافت كه سه گاه یادگار مصیبتها و آلام نیاكان ماست و نیز میتوان گفت كه تا چه حد افكار ما رابا پدران ما هم آهنگی و توافق بوده است، چه ما با آنكه آن دوره های بدبختی و ایام اسارت و بندگی را فراموش كرده ایم و در دوره ای زندگی میكنیم كه استقلال ملی و آزادی پابرجاست. باز از شنیدن نغمه ای كه ما را غمكین و افسرده میكند لذت میبریم علت همان است كه زندگی معجونی است از غم و شادی و موسیقی چون نماینده كامل احساسات بشر است و انسان همیشه نمیتواند از پیش آمدهای زمانه شاد و خرم باشد در موقع خود همانطوریكه به موسیقی فرح انگیز و شادی بخش احتیاج دارد از بخش احتیاج دارد از موسیقی غم انگیز هم محظوظ میشود. البته ناگفته نماند كه مقام سه گاه یك حالت طناز و شادی و فرح هم در درون خود دارد كه با ریتم مناسب و بهره گیر از بعضی درجات موجود در این گام میتوان بشكل مفرح نیز از آن بهره گرفت كما اینكه برخی از رنگ ها و ترانه ها و قطعات معروف كه در مجالس شادی و برای تغییر روحیه خوانده یا نواخته میشود كه برخی از آنها قبلاً نیز ساخته شده است در همین سه گاه می باشد.